Wat is een whiplash?
Laten we beginnen met de technische uitleg van de aandoening die whiplash genoemd wordt. Een whiplash is de term die gebruikt wordt om een acceleratie (versnelling) en deceleratie (vertraging) letsel van de nek aan te duiden. Een acceleratie/deceleratie trauma kan verschillende structuren in de nek beschadigen.
Tijdens een acceleratie/deceleratie trauma van de nek werken er sterke duw- en trekkrachten op verschillende structuren van de nek: gewrichten, spieren, ligamenten (banden) en zenuwen. Deze krachten kunnen uitgebreide schade veroorzaken aan deze structuren. Wanneer dit gebeurt, spreekt men van een whiplash.
Diagnose whiplash nader uitgelegd
Het bekendst is dat een whiplash meestal gebeurt bij een auto ongeluk met een achterop aanrijding. De nekspieren raken verrekt doordat het hoofd krachtig van achter naar voren wordt bewogen. Echter, niet alleen een aanrijding van achteren kan whiplash letsel veroorzaken, het kan ook tijdens bijvoorbeeld het sporten of een ongeluk thuis optreden.
Wat zijn de oorzaken?
Zoals gezegd ontstaan whiplash klachten meestal tijdens een motor of auto ongeluk waarbij de nek met veel kracht naar voren wordt gegooid en vervolgens weer naar achter wordt getrokken. Ook treedt dit letsel op tijdens contactsporten, waarbij de spelers met hun hoofd in botsing komen en het hoofd met de nek hard achterover klappen. Daarnaast kunnen triggerpoints een oorzaak zijn voor whiplash.
Wat zijn tekens & symptomen?
Personen met een whiplash voelen vaak plots nekpijn ontstaan tijdens het incident. Bij sommige personen is er tijdens het incident zelf niet tot nauwelijks sprake van pijn. Bij deze gevallen treedt er een typische stijging van klachten op tijdens de volgende 2 tot 3 dagen waarbij de whiplash klachten vaak ‘s avonds of ’s morgens beginnen.
De pijn geassocieerd met deze blessure kan scherp of dof aanvoelen. Deze pijn kan toenemen met beweging of stijgen wanneer men lang dezelfde houding aanhoudt. Men ervaart meestal typische klachten in de nek met een stijve nek als gevolg, soms straalt dit door naar de schouders, de armen of het hoofd (hoofdpijn).
Typische klachten bij deze aandoening
Personen met een whiplash hebben vaak klachten van verminderde bewegelijkheid of stijfheid van de nek (nekpijn die uitstraalt). Soms hebben personen het gevoel dat het hoofd heel zwaar is en moeilijk op te tillen is van bijvoorbeeld een kussen. Armen, handen en vingers kunnen ook anders aanvoelen dan de rest van het lichaam. Dit kan een gevoel zijn van: naalden en spelden prikkelingen, verdoving, tintelingen of zwakte.
Hoe wordt de diagnose bij een whiplash gesteld?
Een grondige anamnese (het verhaal dat de patiënt verteld over zijn klacht) in combinatie met een klinisch onderzoek (lichamelijk onderzoek) van de fysiotherapeut, is meestal voldoende om tot de diagnose te komen. Ander onderzoek, zoals een MRI scan, RX scan of CT scan, is meestal nodig om ernstige letsels uit te sluiten.
Wat is de prognose van een whiplash?
De meeste personen met een mild tot middelmatige ernst van whiplash genezen snel en volledig met adequate fysiotherapie. In deze gevallen kan het herstel weken tot maanden in beslag nemen. In ernstige gevallen, kan het herstel significant langer duren.
Wat is de behandeling bij deze aandoening?
Voor de start van een behandeling, dienen personen met deze nekblessure onderzocht te zijn door een medisch professional (zoals een arts) om ernstige letsels uit te sluiten (zoals een breuk). Vervolgens kan een fysiotherapeut een behandeling starten om whiplash klachten te behandelen.
Het succes van de fysiotherapeutische behandeling wordt sterk bepaald door de samenwerking met de patiënt. Dit komt voornamelijk omdat het van belang is dat de patiënt de nek en het hoofd genoeg laat rusten nadat hij activiteiten heeft uitgevoerd die de pijn doen toenemen. Deze benadering blijft van kracht totdat de patiënt klachtenvrij is.
Vermijden van belastende activiteiten
Activiteiten die de nek veel belasten moeten zo min mogelijk worden uitgevoerd. Deze activiteiten zijn onder meer: lang zitten, lang staan of liggen in een slechte houding, langdurig en vaak omlaag kijken en zwaar tillen. Indien de nek relatief meer rust krijgt, kan het lichaam het helingsproces inzetten. Wanneer de patiënt de activiteiten pijnvrij kan uitvoeren, mag de belasting gradueel worden opgevoerd zonder dat de symptomen toenemen, zodat de patiënt langzaam kan terugkeren naar zijn oorspronkelijke dagelijkse activiteiten.
Het negeren van symptomen/klachten kan er voor zorgen dat het probleem chronisch wordt. Een onmiddellijke, gepaste behandeling van een whiplash is essentieel voor snel herstel. Wanneer de aandoening eenmaal chronisch is, verloopt het helingsproces veel trager en is de kans dat de aandoening in de toekomst opnieuw optreed groter.
Behandeling middels het R.I.C.E principe
Personen met een whiplash hebben meestal veel voordeel bij het volgen van het R.I.C.E principe. R.I.C.E staat voor
- Relatieve rust
- Ijs/koelen
- Compressie/druk
- Elevatie/hoogstand van de nek
Dit principe is effectief in de startfase van de aandoening (de eerste 72 uur) of wanneer er inflammatoire tekens aanwezig zijn. Deze inflammatoire tekens kunnen roodheid, warmte, zwelling en ochtendpijn of pijn bij rust zijn. Anti-inflammatoire/ontstekingsremmende medicatie kan het helingsproces bevorderen, door de pijn en zwelling te verminderen die gepaard gaat met de inflammatie.
Het aannemen van een goede houding is belangrijk om klachten te verhelpen
Personen met een whiplash dienen langdurige slechte houdingen zoveel mogelijk te vermijden. Aangezien deze erg belastend zijn voor de nek kunnen deze de symptomen/klachten kunnen doen toenemen. Er moet dus veel aandacht worden besteed aan het aannemen van een goede houding, zodat de nek minder belast wordt. Dit is voornamelijk belangrijk bij het zitten of het autorijden. Een optimale zithouding kan worden bereikt door recht op te zitten in een goede stoel, met het zitvlak onder tegen de rugleuning, de onderrug gesteund met een kussen of handdoek, de schouders naar achter en met de kin licht naar beneden geknikt.
Welke fysiotherapeutische behandeling wordt er toegepast?
Fysiotherapeutische behandeling is noodzakelijk voor een snel herstelproces, optimale uitkomst en om de kans op het opnieuw optreden van het letsel te verminderen. De fysiotherapeutische behandeling kan bestaan uit:
- Gewricht mobilisatie
- Weke delen massage (soft-tissue)
- Dry Needling therapie
- Triggerpointtherapie
- Elektrotherapie (bijv. Ultrasound)
- Medical taping of easytaping (houdingscorrigerend)
- Progressieve oefeningen om flexibiliteit en kracht te bevorderen
- Advies
- Training en activiteit aanpassingen
- Houdingscorrectie
- Neurale rek
Welke andere behandelingen bestaan er?
Indien de fysiotherapeutische behandeling niet aanslaat kan de fysiotherapeut in overleg de huisarts contacteren om zo de verdere richting van de behandeling te bepalen. Dit kan verder onderzoek inhouden, zoals: Röntgenfoto’s, CT scans of een MRI. Of een ander soort behandeling, zoals: medicatie, corticosteroïden injectie of verwijzing naar een gespecialiseerde arts.
Welke oefeningen kan ik doen?
Om langdurige whiplash klachten wordt aangeraden om vroeg te starten met bewegingen en houdingsoefeningen, om stijfheid van de nek te voorkomen en de nek functioneel te houden. De fysiotherapeut geeft advies en sturing in welke oefeningen het best zijn voor de patiënt. De fysiotherapeut zal de oefeningen selecteren en deze duidelijk uitleggen. De oefeningen worden meestal 3x per dag uitgevoerd en mogen geen toename in de klachten veroorzaken.
Graag delen we enkele voorbeelden van oefeningen die thuis gedaan kunnen worden. Het is belangrijk deze altijd in overleg met de fysiotherapeut af te stemmen om vererging van de klachten te voorkomen.
1. Het knikje
Zit of sta rechtop met de schouders licht naar achteren. Maak een klein knikje met de kin totdat een mild tot middelmatige stretch in de nek gevoelt wordt. Tijdens dit knikje, houd ee de ogen en neus naar voren gericht. Houd dit 2 seconden aan en herhaal dit 10 keer, zonder dat de klachten toenemen.
2. De schouderblad squeeze
Zit of sta rechtop. Voer een klein knikje van de kin uit en trek de schouders licht naar achteren. Breng nu de schouderbladen naar elkaar toe, zover als dat pijnvrij gaat. Houd dit 5 seconden aan en herhaal dit 10 keer, zonder dat de klachten toenemen.
3. Hoofd rotaties
Zit recht op met de schouders licht naar achteren. Draai het hoofd alsof men over de schouder wilt kijken, totdat er een mild tot middelmatige stretch gevoelt wordt. Houd de nek recht of en zorg dat de kin NIET naar voren beweegt tijdens de beweging. Herhaal die 10x naar beide kanten, zonder dat de klachten toenemen.
Meer weten over een whiplash? Bekijk hier een onderzoek over een whiplash.
